دعاي آنحضرت به وقت صبح و شام

سپاس خداي را كه به قدرت خود شب و روز آفريد و به توانايي خويش بينشان فرق گذاشت ( هر يك را از ديگري جدا ساخت ، شب را تاريك و روز را روشن گردانيد ) و براي هر يك از آن دو ( نسبت به اوقات و اماكن ) پايان معين و مدت معلوم قرار داد براي بندگان در آنچه كه آنها را به سبب آن روزي و با آن پرورششان مي دهد هر يك از شب و روز را به همان اندازه ( كوتاهي و بلندي ) كه از جانب او تعيين گرديده جاي يكديگر مي گمارد و شب را براي ايشان آفريد تا از جنبشهاي رنج آور و دشواريهاي خسته كننده ( روز ) بيارامند ، و آن را ( براي بندگان چون ) لباس و جامه گردانيد تا در آن آرام گرفته بخوابند كه آن برايشان آسايش و توانايي است ، و تا به سبب آن خوشي و خوشگذراني يابند ( در قرآن كريم " سوره 25 ، آيه 47 " فرمايد : و هو الذي جعل لكم الليل لباسا يعني و اوست خدايي كه شب را براي شما لباس گردانيد ) و روز را براي ايشان بينا كننده ( روشن ) آفريد تا در آن فضل و احسان او را بطلبند ، و وسيله روزيش را به دست آورند ، و براي رسيدن به سود كنوني از دنياشان و يافتن ( وسائل ) سود آينده ( سعادت هميشگي ) در آخرتشان در زمين او گردش نمايند به همه اينها حال ايشان را اصلاح و سازگار مي نمايد ، و اخبار آنان ( اعمال و كردارشان كه از خوبي و بدي آنها خبر مي دهد ) را مي آزمايد ، و مي نگرد كه اينان در اوقات طاعت ( واجب يا مستحب ) و در جاهاي واجبات و موارد احكامش چگونه اند ( با آنان مانند كسي كه ديگري را مي آزمايد رفتار مي نمايد ليجزي الذين اساؤا بما عملوا ويجزي الذين احسنوا بالحسني " سوره 53 ، آيه 31 " يعني ) تا كساني كه با كردارشان بد كرده و آنان كه با رفتار شايسته نيكويي نموده اند جزا دهد بار خدايا پس براي توست حمد و سپاس كه صبح را براي ما ( به روشني روز ) شكافتي ( آشكار نمودي يا آن كه تاريكي صبح را شكافتي و آن را براي ما هويدا ساختي ) و به وسيله آن ما را از روشني روز بهره مند گردانيدي ، و به جاهايي كه روزيها به دست مي آيد بينا فرمودي ، و در آن از پيشامدهاي بلا و سختيها نگهداشتي به صبح درآمديم و همه چيزها از آسمان و زمينشان و آنچه در هر يك از آن دو پراكنده ساختي از آرام و جنبنده و ايستاده و رونده آن و آنچه در هوا بالا رفته و آنچه در زير خاك پنهان است ، به صبح درآمدند در حالي كه همه ملك ( در اختيار ) تو هستيم به صبح درآمديم در پنجه ( قدرت ) تو كه پادشاهي و تواناييت ما را فرامي گيرد ، و اراده و خواست تو ما را گرد مي آورد ، و از روي امر و فرمان توست كه در كارها دست مي بريم ، و در تدبير تو ( آنچه بر وفق مصلحت قرار داده اي ) رفت و آمد مي نماييم از هر سودي جز آنچه فرمان تو بر آن رفته ( آن را آفريده اي ) و از هر نيكي جز آنچه بخشيده اي براي ما نيست و اين روز ( روز ) نو آمده و تازه اي است ( از اين جمله پيداست كه اين دعا را بايد به هنگام صبح خواند ، و بيان نشدن لفظ مساء در عنوان بعضي از صحيفه ها اين سخن را تأييد مي نمايد ، و با بيان شدن آن در بيشتر از نسخه ها هم منافات ندارد ، زيرا مساء پايان روز است چنان كه صباح آغاز آن است ، و بنابراين آنچه گفته اند : سزاوار است هرگاه اين دعا به هنگام شب خوانده شود به جاي اصبحنا در جمله نهم و دهم امسينا بگويند ، لازم نيست اگر چه طريق احتياط گفتن هر دو قسم است ) و آن بر ما گواه آماده اي است ، اگر نيكي كنيم با سپاسگزاري ما را بدرود مي نمايد و اگر بدي كنيم با نكوهش از ما جدا خواهد شد ( گفته اند : گفتار و گواهي دادن روز به زيان حال است و آنچه در آن واقع مي شود در علم خداي تعالي به منزله شهادت و گواهي است ، پس سزاوار است مؤمن گفتار آن را به گوش دل بشنود و به مقتضاي آن عمل نمايد ، و گفته اند : آن از باب تجسم ايام و اعمال در روز قيامت است و حق هم همين است چنان كه روايات بر آن گوياست ، و از آن جمله روايتي است كه سيد عليخان " رحمه الله " در شرح صحيفه خود از كتاب كافي نقل نموده : حضرت صادق - عليه السلام - فرمود : روزي نيست كه بر پسر آدم بيايد جز آن كه به او مي گويد : اي پسر آدم من روز نو آمده هستم و بر تو گواهم پس در من نيكو بگو و نيك انجام ده كه روز قيامت براي تو گواهي دهم و پس از اين هرگز من را نخواهي ديد ، بنابراين اگر كسي روزي كار بدي انجام داد و پس از آن پشيمان شد نبايد بگويد : فلان روز ، روز بدي بود ، چون روز بد نكرده است ، و از اين روست كه از پيغمبر - صلي الله عليه و آله - " چنان كه سيد نعمت الله جزائري - رحمه الله - در كتاب نور الأنوار فرموده " روايت شده لا تسبوا الدهر فان الدهر هو الله " روزگار را دشنام ندهيد كه روزگار خداست يعني آن را خدا آفريده است " و اين كه از پيغمبر يا ائمه معصومين - علهيم السلام - رسيده كه از بعضي روزها و دوري گزينيد كه آن روز نحس و بداختر است دلالت دارد بر اين كه دنبال فلان كار نرويد كه انجام آن نيك نيست ) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و نيكي همراه بودن با اين روز را روزي ما گردان ، و ما را از بدي مفارقت و جدا شدن از آن بر اثر نافرماني يا بجا آوردن گناه كوچك يا بزرگ نگهدار ( وصف نمودن امام - عليه السلام - گناه را به كوچك و بزرگ وصف اضافي است مانند بوسيدن زني كه حرام است بوسيدن او كه گناه كوچك است نسبت به زناي با او و بزرگ است نسبت به نگاه كردن به او ، و همچنين است گناهاني كه در اخبار به نام كبائر تعيين شده مانند شرك به خدا و به ناحق ديگري را كشتن و خوردن ربا و مال يتيم ، وگرنه گناه ، كوچك و بزرگ نيست ، بلكه همه گناهان بزرگ است و كوچكي بعضي از آنها نسبت به ديگري است كه عقاب و كيفر آن بيشتر است ، از حضرت صادق - عليه السلام - روايت شده فرمود : الكبائر ، التي اوجب الله عز وجل النار عليها يعني گناهان بزرگ آن است كه خداي عز وجل در برابر آنها آتش را واجب گردانيده ) و در اين روز براي ما نيكيها را بيافزا ، و از بديها تهي مان ساز ، و دو طرف ( اول تا آخر ) آن را براي ما از ستايش و سپاس و پاداش و اندوخته ( براي آخرت ) و بخشش و نيكي پر گردان بار خدايا زحمت و رنج ما را بر نويسندگان گرامي ( فرشتگاني كه اعمال را مي نويسند ) آسان گردان ، و نامه هاي ( اعمال ) ما را از حسنات و نيكيهاي ما پر ساز ، و ما را نزد آنان به بدي كردارهاي خود رسوا مكن ( در قرآن كريم " سوره 81 ، آيه 10 " فرمايد : واذا الصحف نشرت يعني و هنگامي كه نامه ها " ي اعمال كه فرشتگان نوشته اند " گشوده شود ، عبدالله ابن موسي ابن جعفر - عليه السلام - گفته : از پدرم پرسيدم آيا هرگاه بنده اراده كند كه گناه يا كار نيكي بجا آورد و فرشته " كه بر اعمال او گماشته شده اند " علم به آن دارند ؟ فرمود : آيا بوي پليد و بوي پاكيزه يكسان است ؟ گفتم : نه ، فرمود : بنده هرگاه اراده نيكو نمايد نفس او با بوي پاكيزه بيرون شود ، پس فرشته سمت راست به فرشته سمت چپ مي گويد : درنگ كن كه اراده نيكو نموده ، و چون آن را بجا آورد زبانش قلم و آب دهانش سياهي " مركب " گردد و آن فرشته آن حسنه را براي او مي نويسد ، و هرگاه اراده گناه كند نفس او با بوي پليد بيرون آيد ، پس فرشته سمت چپ به فرشته سمت راست مي گويد : درنگ كن كه اراده بدي نموده ، و چون آن را بجاي آورد زبانش قلم و آب دهانش سياهي شود و آن فرشته آن را براي او ثبت نمايد ) بار خدايا در هر ساعتي از ساعتهاي اين روز بهره اي از بندگانت و بهره اي از سپاسگزاريت ، و گواه راستي از فرشتگانت براي ما قرار ده ( توفيق حسنات به ما عطا فرما تا فرشته براي ما گواهي دهد ، و عرب هرگاه چيزي را بستايد آن را به صدق و راستي اضافه مي نمايد ) بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و ما را از ( دامهاي شيطان و از هر پيشامدي در ) پيش رو و پشت سر و از اطراف راست و چپ و از همه جوانبمان نگهداري كن ، نگهداري كه از نافرماني تو نگهدارنده و به طاعت و بندگي تو راهنما و براي دوستي به تو به كار برده شود بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و ما را در اين روز و اين شب و همه روزهامان توفيق عطا فرما براي انجام نيكي و دوري از بدي و سپاسگزاري از نعمتها و پيروي از سنتها ( واجبات و مستحبات ) و ترك بدعتها ( احداث چيزهايي در دين كه از دين نيست ) و امر به معروف ( واداشتن به پسنديده : واجب و مستحب ) و نهي از منكر ( بازداشتن از زشتيها : حرام و مكروه ) و حفظ و نگهداري ( اصول و فروع ) اسلام ، و نكوهش باطل و نادرستي و خوار نمودن آن ، و ياري حق و گرامي گردانيدن آن ، و راهنمايي گمراه ، و كمك ناتوان ، و رسيدن به فرياد ستم رسيده بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و اين روز را مباركترين روزي گردان كه ما به آن برخورده ايم ، و برترين همراهي كه ما با آن همراه شده ايم ، و بهترين وقتي كه ( با گفتار و كردار نيك ) در آن به سر برده ايم و ما را خشنودترين كسان از گرده آفريدگانت كه شب و روز بر آنها گذشته قرار ده ، سپاسگزارنده ترين ايشان به نعمتهايي كه عطا كرده اي ، و پايدارترين آنها به احكامي كه ( به وسيله پيغمبرانت ) بيان فرمودي ، و جلوگيرترين آنان از نهيي كه از آن ترسانيدي ( براي آن كيفر قرار دادي ) بار خدايا تو را گواه مي گيرم و تو بس هستي براي گواهي ، و گواه مي گيرم آسمان و زمينت و كساني از فرشتگان و ساير آفريدگانت را كه در آن دو جا داده اي در اين روز و اين ساعت و اين شب و در اين جايگاه خود به اين كه گواهي مي دهم تو خدايي مي باشي كه جز تو خدايي نيست ، تويي به پا دارنده عدالت و برابر دارنده در حكم و مهربان به بندگان و دارنده هر ملك و پادشاهي ، و رحم كننده به آفريده شدگانت و گواهي مي دهم كه محمد بنده و فرستاده و برگزيده از آفريدگان توست ، او را به رساندن پيغام خود ( بندگان ) واداشتي پس آن را ( به مردم ) رساند ، و به پند دادن به امتش امر فرمودي پس آنها را پند داد بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست بيش از آنچه بر كسي از آفريدگانت درود فرستاده اي ، و از جانب ما به او عطا كن بهترين چيزي كه بر كسي از بندگانت عطا كرده اي ، و به او پاداش ده برترين و گرامي ترين پاداشي كه به هر يك از پيغمبرانت از جانب امتش به او داده اي زيرا تويي بسيار بخشنده نعمت بزرگ ، و آمرزنده براي ( گناه ) بزرگ ، و تو از هر مهربان مهربانتري ، پس بر محمد و آل او كه ( از هر عيب و نقصي ) پاك و پاكيزه و نيكان و گرامي ترين ( خلق ) اند درود فرست .